Alexis Pantchoulidzew 1956 3X2

On this day in 1956: Hoe een vriend van Prins Bernhard een unieke olympiër werd

14 juni 2020
Redactie

Vandaag is het 64 jaar geleden dat Alexis Pantchoulidzew in actie kwam tijdens de olympische ruiterwedstrijden in Stockholm. Hij was de enige Nederlandse deelnemer dat jaar aan de Zomerspelen. Niemand minder dan prins Bernhard had er voor gezorgd dat deze voormalige kolonel uit het Russische keizerlijke leger Nederland vertegenwoordigde. Een opmerkelijke actie. Pantchoulidzew was niet alleen al 67 jaar, maar hij was ook een persoonlijke vriend van de prins.

De Olympische Spelen van 1956 waren toegewezen aan Melbourne, waar ze in november en december van dat jaar zouden worden gehouden. Vanwege de strenge Australische quarantainebepalingen werden alle hippische onderdelen afgewerkt in Stockholm. De paardenwedstrijden vonden plaats van 10 tot en met 17 juni 1956.

Op 4 november 1956 vielen troepen van de Sovjet-Unie Hongarije binnen om daar een volksopstand bloedig de kop in te drukken. Het Nederlandsch Olympisch Comité vond het hoogst ongepast om daarna nog sport te bedrijven met de Russen. Twee dagen na de inval trok het NOC de complete Nederlandse ploeg voor Melbourne terug. Alexis Pantchoulidzew, die een half jaar daarvoor al in actie was gekomen, is daardoor de enige zomersporter die in 1956 namens ons land heeft deelgenomen aan de Olympische Spelen.

In het boek ‘100 jaar Nederland op de Olympische Spelen’ (uitgegeven door Arko Sports Media in 2012) schreef sporthistoricus Jurryt van de Vooren onder meer het volgende over Pantchoulidzew:

‘Tschuli’ was een vertrouweling van prins Bernhard, vanwege zijn innige relatie met prinses Armgard, de moeder van Bernhard. Oorspronkelijk kwam Pantchoulidzew uit Piatigorsk, een stad niet ver van Georgië, waar hij diende bij de cavalerie. Na de Russische Revolutie in 1917 ontvluchtte hij zijn vaderland. Tijdens de ongeregeldheden werd hij getroffen door vijf kogels, die hij de rest van zijn leven met zich zou meedragen omdat deze niet konden worden verwijderd.

Prins Bernhard heeft ervoor gezorgd dat Pantchoulidzew op versnelde wijze een Nederlands paspoort kreeg, want anders mocht hij niet starten.

Pantchoulidzew werd een tweede vader voor Bernhard, met paardensport als gedeelde passie. Het tweetal deed zo aan heel wat internationale wedstrijden mee. Bernhard leerde zelfs paardrijden van Pantchoulidzew, net zoals later zijn dochters Beatrix en Irene.

Na de Tweede Wereldoorlog woonde Pantchoulidzew in Nederland, op kasteel Warmelo in het Overijsselse Diepenheim, samen met prinses Armgard. Bernhard kwam er graag, samen met Beatrix en Irene. Thuis had hij vooral ruzie, door de aanwezigheid van Greet Hoffmans. Deze gebedsgenezeres wilde volgens Bernhard politieke invloed uitoefenen op koningin Juliana. In Warmelo voelde Bernhard zich meer op zijn gemak. Historicus Cees Fasseur schreef in zijn studie over de relatie tussen Bernhard en Juliana, dat deze situatie tot grote spanningen leidde met Juliana en Wilhelmina. In oktober 1955 ontzegde Juliana Pantchoulidzew zelfs persoonlijk de toegang tot Paleis Soestdijk.

Nederlands paspoort

Een uitstapje naar de Ruiterspelen van 1956 in Stockholm kwam de prins goed uit. Bernhard had een belangrijke rol in Zweden, omdat hij sinds 1954 voorzitter was van de Fédération Équestre Internationale, de wereldbond van de paardensport.

Bernhard had er persoonlijk voor gezorgd dat Pantchoulidzew de enige Nederlandse deelnemer in Stockholm was. Daarvoor moest nog wel een probleempje worden opgelost. Sportverslaggever Hans Eijsvogel zei hierover in 2008 tegen Netwerk: “Prins Bernhard heeft ervoor gezorgd dat Pantchoulidzew op versnelde wijze een Nederlands paspoort kreeg, want anders mocht hij niet starten. Het was een vriendendienst.”

Het NOC besloot daarop dat Pantchoulidzew op eigen kosten mocht deelnemen aan de Olympische Spelen, zodat dit op papier allemaal was geregeld.

Oudste deelnemer

Juliana en Wilhelmina waren razend toen ze hiervan hoorden, want stel dat Pantchoulidzew goud zou winnen. In dat geval zou de Nederlandse vlag worden gehesen én het Wilhelmus worden gespeeld voor de man die persoonlijk door de koningin uit Soestdijk was geschopt. Pantchoulidzew bakte er echter weinig van – mede omdat hij de pech had als eerste te moeten starten – en eindigde op een teleurstellende 28e plaats.

Toch heeft deze sporter nu nog steeds een record in handen. Hij is namelijk de oudste Nederlandse deelnemer die ooit aan de Olympische Spelen deelnam. De dag dat hij in actie kwam, was hij precies 67 jaar en 270 dagen oud.

Gerelateerde teams

Gerelateerde artikelen

Toon alle