Paralympisch zwemmer Liesette Bruinsma: “Ik ben sterker geworden door te verliezen”

Op de Paralympische Spelen in Rio de Janeiro is Liesette de meest succesvolle sporter van Nederland. Vijf medailles, waarvan 2 gouden wint ze daar. Ze wordt uitgeroepen tot paralympiër van het jaar. Nog maar net 16 jaar en aan het begin van haar carrière, ze had het niet kunnen dromen.

Inmiddels bereidt Liesette zich voor op haar derde Spelen en weet ze hoe lastig die droom te evenaren is. Dat besef heeft haar sterker gemaakt, zegt ze. “Vooral in de ontwikkeling als mens. Ik besef nu echt wat winnen is.”

Het was misschien onvermijdelijk dat Liesette na jaren van goud op ongeveer alle grote wedstrijden een keer meer concurrentie zou krijgen. Maar het jaar voor Tokio kwam het wel erg snel op. Toen verschenen er zwemsters uit China, Cyprus, Amerika op de wereldranglijst, met snellere tijden.

“Shit, dacht ik, nu moet ik nog harder gaan zwemmen. En alles beter doen. Ik kon 300 dingen bedenken die ik moest verbeteren.” Het levert stress op. Zoveel dat ze het plezier in zwemmen verliest en zich afvraag of ze niet beter kan stoppen met zwemmen.

Hoewel ze op de Spelen in Tokio twee keer zilver wint, voelt het alsof ze heeft gefaald. “Als je het vergelijkt met al die gouden ervoor, voelt het gewoon minder. Pas later besefte ik dat het nog steeds een topprestatie was. Maar ik stond voor het eerst ook naast het podium. Dat was nog nooit gebeurd. Ik wist niet hoe ik daar mee om moest gaan."

Dat de concurrentie zo snel opkwam heeft mede te maken met de verschillende handicapklassen van het paralympisch zwemmen, legt Liesette uit. “Mijn concurrenten kwamen in mijn categorie terecht omdat hun zicht door een progressieve oogziekte verslechterd was. Dat was bij mij in het begin ook zo. Ik begon ook in een lichtere klasse. Ik ben geboren met 15 procent zicht. Toen dat helemaal verdween en ik alleen nog licht en donker kon waarnemen, kwam ik in de zwaarste klasse terecht."

Vleugels van een arend
En het maakt voor je zwemtechniek echt uit hoe lang je hebt kunnen zien, zegt Liesette. "Nu kan ik alleen worden bijgestuurd met woorden of door te voelen. Ik krijg geen feedback door mezelf te zien of door iets te bekijken en het dan na te doen." Zelfs met woorden is het soms een uitdaging. "Zo gaf mijn coach aan dat ik bij de vlinderslag met mijn armen de vleugels van een arend moest nadoen. Maar hoe ziet een arend er dan uit? Ik heb daar geen voorstelling bij."

Liesette heeft het plezier in zwemmen teruggekregen. De 300 verbeterpunten heeft ze, in samenspraak met haar coaches, overboord gegooid. Ze focust zich nu op een paar elementen. En met een psycholoog bespreekt ze hoe ze de balans tussen sport en vrije tijd goed houdt.

Ze is zich meer gaan bezighouden met andere dingen die ze belangrijk vindt. Zo zet zich in voor een betere toegankelijkheid voor mensen met een visuele aandoening. Op haar initiatief is er bijvoorbeeld een blindentribune gekomen tijdens de belangrijke kwalificatiewedstrijd voor Parijs, de Eindhoven Qualification Meet.

Toeschouwers kunnen de wedstrijd beleven door een liveverslag via een hoofdtelefoon. “Ik hoop dat deze tribunes veel mensen inspireren om meer betrokken te raken bij de sport.”

Het is belangrijk voor haar dat ze zich ook hiervoor kan inzetten, vertelt ze. “Dat mijn identiteit niet afhangt van mijn prestaties, dat heb ik moeten inzien. Die overtuiging had ik toen wel. Want als alles wat je in je leven doet zwemmen is en je wint niet meer, dan ga je je toch afvragen, wie ben ik dan nog? Wat heb ik dan aan de wereld toe te voegen?”

“Ik heb geleerd wat winnen is door te verliezen. Het maakt dat ik nog scherper ben dan ik al was. Ik ben weer gretig geworden om te winnen.”

Afgelopen zomer werd Liesette weer wereldkampioen. En ze heeft daarmee iets overwonnen op zichzelf, zegt ze. “Ik blijf doorgaan en verleg opnieuw mijn grenzen. Ik hoop straks in Parijs weer net iets beter te zijn dan de rest. Maar ik weet ook dat ik geen invloed heb op hun prestaties. En stel dat ik straks een pr zwem, dan mag ik ook trots op mezelf zijn. Ik denk nu ook: hoe vet is het, dat ik op mijn 23ste aan mijn derde Spelen ga meedoen.”